

Instalacja domofonowa - System domofonowy

zewnętrzny panel rozmówny, zasilacz (+ elektronika sterująca), unifon, czyli słuchawka, zaczep elektromagnetyczny i odpowiedni zamek mechaniczny. Zasada działania takiego zestawu jest następująca: gość wciska przycisk przywołania w panelu zewnętrznym, w słuchawce w domu odzywa się modulowany sygnał, po podniesieniu słuchawki można porozmawiać.
Naciśnięcie specjalnego przycisku w słuchawce zwalnia zaczep elektromagnetyczny przy drzwiach.
Panel rozmówmy
Panele rozmówne (bramofony) spełniają funkcje przywołania i rozmowy. Porządne bramofony są trwałe (płyty czołowe wykonane są najczęściej z aluminium poddanego obróbce chemicznej), całkowicie nierdzewne i zabezpieczone przed wpływem czynników atmosferycznych. Panel taki zawiera mikrofon oraz głośnik osłonięte dodatkowo aluminiową siatką. Najczęściej bramofon jest podświetlony, dzięki czemu nazwisko właściciela umieszczone za podwójną szybą jest doskonale widoczne. W płycie czołowej znajdują się również przyciski: jeden lub więcej - gdy bramofon jest montowany w domu wielorodzinnym. Każdy przycisk jest przyporządkowany jednej słuchawce bądź też kilku: sygnał przywołania jest wtedy słyszalny w kilku słuchawkach jednocześnie, z każdej z nich można rozmawiać z gościem, z każdej z nich naciśnięciem przycisku można wpuścić gościa do domu.
Zasilacz
Zasilacz jest zasilany napięciem sieciowym. Otrzymujemy z niego wszystkie napięcia stałe i zmienne sterujące zestawem, w tym również napięcie zmienne (9V/1A) umożliwiające wysterowanie zaczepu elektromagnetycznego. Konstrukcja takiego urządzenia powinna umożliwiać następujące regulacje:
- wzmocnienie sygnału mikrofonu,
- wzmocnienie sygnału głośnika,
- częstotliwość sygnału przywołania.
Zaczep elektromagnetyczny jest montowany w słupku furtki, futrynie drzwi występują w kilku wersjach. Z reguły są to następujące wersje:
- zaczep zwykły ma krótki czas na otwarcie drzwi (tylko po podaniu prądu),
- zaczep z pamięcią "pamięta" sygnał zwalniający do czasu otwarcia drzwi; pamięć kasowana jest po zamknięciu drzwi,
- zaczep z wyłącznikiem posiada blokadę mechaniczną zaczepu; po przesunięciu blokady zaczep jest otwarty, nie ma konieczności otwierania drzwi przyciskiem ze słuchawki,
- zaczep z wyłącznikiem i pamięcią to połączenie wersji drugiej i trzeciej,
- zaczep rewersowy - tutaj zasada działania jest odwrotna, niż w zaczepie zwykłym: otwarcie zaczepu następuje po wyłączeniu prądu,
- zaczep do pracy ciągłej (długotrwała praca pod napięciem) jest otwarty po podłączeniu prądu, po zaniku prądu zaczep blokuje się.
Wskazówki instalacyjne
Domofon, to nie tylko wygoda i ułatwienie przy wpuszczaniu gości do domu, ale również znakomity sposób na bezpieczeństwo, pod warunkiem, że ogrodzenie będzie stanowiło przeszkodę trudną do pokonania (wysokość, konstrukcja, zabezpieczenie przed przechodzeniem ponad ogrodzeniem).
Zamknięcie drzwi jest realizowane za pomocą rygla (zaczepu) elektromagnetycznego. Rygiel jest montowany w futrynie drzwi na wysokości zamka mechanicznego w drzwiach tak, by rygiel blokował się na zapadce zamka. Zamek mechaniczny musi posiadać dźwignię zapewniającą cofnięcie zapadki przy obracaniu klucza w kierunku przeciwnym do zamykania.
Drzwi wejściowe muszą być dodatkowo zabezpieczone przed zdjęciem z zawiasów oraz powinny zamykać się samoczynnie z odpowiednią siłą, aby nastąpiło zatrzaśnięcie zamka. Celowe jest więc stosowanie samozamykaczy hydraulicznych.
Istotną sprawą jest sposób otwierania furtki lub bramy w przypadku domu czy drzwi wejściowych do budynku. Otwierać można kluczem, przyciskiem na panelu domofonu, poprzez kombinację cyfr z klawiatury zamka szyfrowego albo zdalnie: bezprzewodowo z pilota (fale radiowe - radiolinia) lub przewodowo z aparatu domofonowego (unifonu) lub wideodomofonowego.
Instalacja systemu domofonowego
Na ścianie budynku lub ogrodzeniu montujemy panel zewnętrzny przywoławczo-rozmówny (bramofon). Jest on wpuszczany w ścianę, chociaż są również dostępne natynkowe wersje bramofonów, albo też umieszczane w specjalnej ramce natynkowej. Przez otwór w tylnej ściance panelu zewnętrznego przeprowadzamy kabel. Otwór ten należy uszczelnić.
Połączenie między panelem zewnętrznym i elektrozaczepem a zasilaczem umieszczonym już w domu wykonujemy stosując kabel wielożyłowy - ilość żył zależy od rodzaju wybranego zestawu domofonowego.
Do wykonywania instalacji nisko-napięciowych a więc i instalacji domofonowej stosuje się przewody wielożyłowe miedziane typu YTDY o średnicy żyły 0,5mm, w izolacji z PCW i powłoce z PCW. Zakres temperatur pracy przewodu YTDY: -30 ... +80oC. Przewody te muszą być układane w rurkach instalacyjnych lub korytkach.
Instalacja wideodomofonowa lub domofonowa może być też wykonana kablem doziemnym typu XTKMXw (XzTKMXw). Jest to kabel z wiązkami parowymi z miękkiego drutu miedzianego o średnicy żył 0,5 lub 0,6, żelowany w izolacji i powłoce z polietylenu z dodatkową osłoną przeciwwilgotną (laminowana taśma aluminiowa). Kable te można układać w kanałach kablowych lub bezpośrednio w ziemi.
Wskazane jest, by przy planowaniu instalacji założyć większą ilość żył, niż wynika to z konkretnej potrzeby. Pozwoli to na ew. późniejsza rozbudowę systemu, np. o dodatkowy unifon, przycisk w bramofonie, czy też doprowadzenie linii telefonicznej. Jeśli przy układaniu przewodów nie jest wybrany typ domofonu, który będzie instalowany - należy pamiętać, że na rynku dostępne są modele domofonów 2-żyłowe, ale też zestawy 12-żyłowe.
Do bramofonu i zaczepu nigdy nie doprowadzamy napięcia sieci (220V). Dzieje się tak ze względów bezpieczeństwa. Wszystkie instalacje domofonowe są niskonapięciowe.
Grubość żył przewodu połączeniowego zależy od odległości brama - dom. Zestawienie przedstawiono w poniższej tabeli. Przy czym:
- L oznacza odległość między bramofonem i zasilaczem,
- S oznacza przekrój przewodu połączeniowego.
Punkty połączeniowe | L [m] | 50 | 100 | 200 | 300 |
- przycisk przywoławczy - mikrofon |
S [mm2] | 0,3 | 0,5 | 0,8 | 1,0 |
- rygiel elektromagnetyczny - oświetlenie - głośnik |
S [mm2] | 0,5 | 0,8 | 1,0 | 1,6 |
Podstawowy zestaw domofonowy składa się z następujących elementów:
- zewnętrzny panel rozmówny,
- zasilacz (+ elektronika sterująca),
- unifon, czyli słuchawka,
- zaczep elektromagnetyczny i odpowiedni zamek mechaniczny.
Zasada działania takiego zestawu jest następująca: gość wciska przycisk przywołania w panelu zewnętrznym, w słuchawce w domu odzywa się modulowany sygnał, po podniesieniu słuchawki można porozmawiać z gościem. Naciśnięcie specjalnego przycisku w słuchawce zwalnia zaczep elektromagnetyczny przy drzwiach.
Panel rozmówny
Panele rozmówne (bramofony) spełniają funkcje przywołania i rozmowy. Porządne bramofony są trwałe (płyty czołowe wykonane są najczęściej z aluminium poddanego obróbce chemicznej), całkowicie nierdzewne i zabezpieczone przed wpływem czynników atmosferycznych. Panel taki zawiera mikrofon oraz głośnik osłonięte dodatkowo aluminiową siatką. Najczęściej bramofon jest podświetlony, dzięki czemu nazwisko właściciela umieszczone za podwójną szybą jest doskonale widoczne. W płycie czołowej znajdują się również przyciski: jeden lub więcej - gdy bramofon jest montowany w domu wielorodzinnym. Każdy przycisk jest przyporządkowany jednej słuchawce bądź też kilku: sygnał przywołania jest wtedy słyszalny w kilku słuchawkach jednocześnie, z każdej z nich można rozmawiać z gościem, z każdej z nich naciśnięciem przycisku można wpuścić gościa do domu.
Zasilacz
Zasilacz jest zasilany napięciem sieciowym. Otrzymujemy z niego wszystkie napięcia stałe i zmienne sterujące zestawem, w tym również napięcie zmienne (9V/1A) umożliwiające wysterowanie zaczepu elektromagnetycznego. Konstrukcja takiego urządzenia powinna umożliwiać następujące regulacje:
- wzmocnienie sygnału mikrofonu,
- wzmocnienie sygnału głośnika,
- częstotliwość sygnału przywołania.
Część systemów umożliwia pracę interkomową. Polega ona na tym, że oprócz łączności z bramą uzyskujemy jeszcze łączność między słuchawkami wewnątrz domu. Linia łączności wewnętrznej jest odseparowana od linii łączności zewnętrznej - nie ma więc możliwości podsłuchu rozmowy wewnętrznej przy bramie.
Unifon
Unifony, czyli słuchawki, najczęściej są wykonane dla instalacji 5- lub 4-przewodowych. Służą one do łączności z gościem przy bramie. Posiadają wbudowany przycisk do zwalniania zaczepu elektromagnetycznego. Unifony do łączności interkomowej mają wbudowany dodatkowy przycisk do przywołania drugiego unifonu i miejsca przysłonięte zaślepkami do szybkiej rozbudowy przycisków przywoławczych do następnych unifonów. Spotyka się również wersje głośnomówiące unifonów. Takie urządzenie stwarza możliwość łączności z bramą bez konieczności podnoszenia słuchawki.
W domu instalujemy zasilacz, do którego doprowadzamy napięcie 220V. Do zasilacza dochodzą przewody z panelu zewnętrznego i zaczepu elektromagnetycznego. Od zasilacza do unifonu doprowadzamy min. 5 żył (jeśli instalacja wykonana jest na zasilaczu 18N, 18T, 18T4 lub 18Z). Jeżeli w mieszkaniu zamontowaliśmy więcej niż jeden unifon - można stworzyć między nimi łączność interkomową (instalacja na zasilaczu 19N, 19T, 19Z) - wtedy do unifonu doprowadzamy 7 przewodów (jeśli połączono ze sobą tylko 2 słuchawki). Każdy dodatkowy unifon zwiększa ilość żył o 1.
Przykładowy schemat blokowy połączeń zestawu domofonowego
Prawidłowo zmontowany i uruchomiony zestaw domofonowy umożliwia:
1. wywołanie domofonu modulowanym sygnałem dźwiękowym poprzez naciśnięcie przycisku w panelu zewnętrznym,
2. rozmowę pomiędzy osobą znajdującą się przed domem - przy panelu zewnętrznym a osobą znajdującą się w budynku,
3. Uruchomienie zaczepu elektromagnetycznego otwierającego drzwi, furtkę itp. - poprzez naciśnięcie przycisku w unifonie.
System wideodomofonowy wielomieszkaniowy
Na system wideodomofonowy wielomieszkaniowy składają się:
- monitory z wbudowanym unifonem z elektronicznym systemem sterowania, do komunikacji z osobą na zewnątrz,
- zewnętrzna stacja wideo zawierająca zespół kamery TV, panel z przyciskami, mikrofon i głośnik,
- zasilacz urządzeń wideo,
- rygiel elektromagnetyczny.
Zespół kamery wideo zawiera kamerę TV oraz diody podczerwieni (IR) pozwalające na identyfikację osoby przy braku oświetlenia zewnętrznego lub jego braku. Aby zapewnić optymalną pracę kamery, należy osłonić ją przed bezpośrednim oświetlaniem przez światło słoneczne. Panel kamery jest przystosowany do pracy na zewnątrz. Wskazane jest jednak dokładne zabezpieczenie kamery tak, by nie była bezpośrednio narażona na opady deszczu, silne wibracje lub na nadmierną ilość kurzu. Wielu producentów sprzętu wideodomofonowego proponuje - jako dodatkowe wyposażenie panelu z kamerą - różnego rodzaju osłony, uszczelnienia i daszki. W wielu systemach wideodomofonowych możliwa jest regulacja kąta widzenia kamery.
Panel zewnętrzny (przywoławczo-rozmówny) rozbudowywany jest za pomocą elementów modułowych, co umożliwia złożenie stacji zewnętrznej z odpowiednią ilością przycisków. Całość można zamontować w puszce podtynkowe lub natynkowej.
Zasilacz systemu umieszczany jest w przestronnym suchym miejscu, zabezpieczonym przed wpływem czynników atmosferycznych. Najczęściej systemy wideodomofonowe posiadają centralne zasilanie systemu, chociaż często występuje w nich zasilanie lokalne (np.: w przypadku stosowania jednego lub kilku monitorów podłączonych równolegle do monitora głównego).
Po naciśnięciu przycisku wywołania przez osobę odwiedzającą, na monitorze pojawia się jej obraz widziany przez kamerę zewnętrzną. Jeśli osoba wywoływana nie podniesie słuchawki, obraz będzie wyświetlany najczęściej przez ok. 30 sekund, po czym wyłączy się automatycznie. Dzięki wbudowanemu w monitor dodatkowemu przyciskowi możliwe jest uaktywnienie kamery zewnętrznej i monitora bez przywołania z zewnątrz. Obraz uzyskany po wciśnięciu tego przycisku również wyłączy się automatycznie.
Są dwa rodzaje instalacji: z kablem koncentrycznym lub bez kabla koncentrycznego. Wadą systemów bez kabla koncentrycznego jest ograniczona możliwość rozbudowy systemu oraz ograniczenia w odległości komunikacyjnej, chociaż niewątpliwą ich zaletą jest łatwość instalacji. Zaletą systemów wielożyłowych z kablem koncentrycznym jest możliwość rozbudowy systemu o łączność interkomową (dodatkowe podstawki pod monitory z odpowiednią ilością przycisków) oraz o domofonową (możliwość dołączenia unifonów). Możliwa jest również współpraca systemu z kamerami przemysłowymi lub kolejnymi stacjami zewnętrznymi (kamera + przyciski).
Stacja zewnętrzna
Zewnętrzna stacja wideo składa się najczęściej z elementów modułowych, umożliwiających złożenie stacji z odpowiednią liczbą przycisków oraz głośnika i mikrofonu. Stacja firmy Commax posiada wbudowany układ sekretności rozmowy - nie ma możliwości odsłuchania rozmowy z innego wideodomofonu. Całość można zamontować w puszce podtynkowej lub natynkowej. W celu lepszego uszczelnienia stacji zewnętrznej i ochrony przed bezpośrednim działaniem czynników zewnętrznych, producent oferuje dodatkowo uszczelniające ramki płaskie oraz przeciwdeszczowe ramki z daszkiem. Przy przyciskach przywoławczych znajdują się tabliczki na nazwiska mieszkańców - podświetlane zamontowanymi w panelu żarówkami.
Do kontrolowania innych wejść lub terenu na zewnątrz lub wewnątrz budynku (np.: garaże) można zastosować dodatkową kamerę systemową lub standardową kamerę CCTV. Jeśli kamera ta znajdować się będzie na zewnątrz budynku, konieczne jest umieszczenie jej w hermetycznej obudowie wyposażonej w grzałkę i osłonę przeciwsłoneczną.
Podłączenie monitorów do dwóch (lub więcej) stacji zewnętrznych możliwe jest po zastosowaniu przekaźnika sygnału wideo. Jeśli więc osoba odwiedzająca wciśnie przycisk na jednym z dwu paneli zewnętrznych, układ przekaźnika natychmiast włączy w obwód właśnie tę stację, z której nastąpiło przywołanie. Wciśnięcie przycisku zwalniającego zaczep elektromagnetyczny spowoduje otwarcie tylko tych drzwi, przy których znajduje się stacja wywołująca. Nie ma możliwości jednoczesnego przywołania z obu stacji zewnętrznych i jednoczesnej rozmowy. Przywołanie z kolejnej stacji spowoduje automatyczne rozłączenie pierwszego połączenia, uaktywnienie innego monitora (i odpowiedniej stacji zewnętrznej poprzez przekaźnik).
Instalacja wideodomofonowa może być poszerzona o łączność interkomową (dodatkowe podstawki pod monitory z odpowiednią ilością przycisków) oraz o domofonową (możliwość dołączenia standardowych unifonów). W jednym mieszkaniu może być kilka wideomonitorów podłączonych do jednego przycisku przywoławczego w panelu zewnętrznym i/lub kilka unifonów - do łączności głosowej, również z funkcją zwolnienia zaczepu.
- Rozprowadzanie sygnału wideo
Instalacja z kablem koncentrycznym
Sygnał wideo jest doprowadzany szeregowo do każdego z monitorów. Jeśli zachodzi konieczność rozdzielenia sygnału na kilka pionów lub rozdzielenia go na kilka monitorów (np.: na piętrze), konieczne jest zastosowanie dystrybutora sygnału wideo. Będzie on również niezbędny w instalacji szeregowej, w której występuje ponad 20 monitorów (1 dystrybutor do każdych 20 monitorów). Do każdego monitora można podłączyć dodatkowe monitory (zawsze z zasilaczem lokalnym) i/lub unifony. Dystrybutor posiada wejście sygnału wideo i 5 wyjść, z których jedno można połączyć z kolejnym dystrybutorem.
Jeśli długość kabla koncentrycznego 75 Ohm jest większa niż 300 m - należy użyć wzmacniacza sygnału wideo. Umożliwia on zwiększenie długości kabla do 1000m i kompensację strat.
Instalacja 5-żyłowa
W systemach wideodomofonowych wykorzystujących instalację 5-żyłową (przewód typu YTDY) konieczne jest stosowanie dystrybutorów sygnału wideo. Dystrybutor posiada 1 wejście, 1 wyjście przelotowe (do następnego dystrybutora) oraz 4 wyjścia rozgałęźne do monitorów. Do jednego monitora można podłączyć tylko jeden unifon lub tylko 1 dodatkowy monitor (wymagany będzie wtedy dodatkowo zasilacz lokalny).
Długość przewodów instalacyjnych nie może przekraczać 200 m, przy czym już przy długości przewodów większej niż 100m, należy zastosować odpowiednio duży przekrój przewodów, a do sygnału wideo zastosować przewód parowany (typu YTKSY).
Instalacja 5-żyłowa umożliwia przekształcenie istniejącego systemu domofonowego w system wideodomofonowy bez konieczności wprowadzania do pionu dodatkowych kabli. Można tworzyć systemy rozbudowane o kolejne stacje zewnętrzne lub jedną wspólną stację nadrzędną i kilka stacji podrzędnych. Nie jest możliwa rozbudowa systemu o łączność interkomową. Do systemu nie można przyłączać standardowych kamer CCTV.
Zasilacz
Zasilacz umieszcza się go w przestronnym suchym miejscu, zabezpieczonym przed wpływem czynników atmosferycznych - na ścianie za pomocą kołków rozporowych lub na szynie DIN w szafce energetycznej. W systemie wideodomofonowym montowany jest jeden zasilacz sieciowy. W przypadku stosowania jednego lub kilku monitorów podłączonych równolegle do monitora głównego (wiele wideodomofonów podłączonych do tego samego przycisku przywoławczego w stacji zewnętrznej), wymagane będzie zastosowanie zasilaczy lokalnych do każdego z dodatkowych monitorów.