wywołuje tzw. alarm sabotażowy. Podczas czuwania centrala otrzymuje informacje z poszczególnych czujek i podejmuje decyzję o tym, czy sygnalizować alarm. Ponieważ do centrali mogą być podłączone różne czujki, zatem rodzaj i sposób alarmowania zależy od algorytmów zaprogramowanych przez instalatora. Centrala może inaczej reagować na sygnał z czujki pożarowej, czy czujnika gazu, a inaczej na sygnał z czujnika kontrolującego poziom wody.
Centrala alarmowa VERSA 10 Satel
Czuwanie jest podstawowym stanem, do którego centrala alarmowa została zaprojektowana. W tym trybie czujki podłączone do centrali kontrolują chroniony obiekt, a naruszenie chronionych stref (grupy wejść nadzorujących wydzieloną część obiektu) jest sygnalizowane przez centralę wszelkimi dostępnymi (zaprogramowanymi przez instalatora) środkami. Centrala umożliwia grupowanie czujek podłączonych do poszczególnych wejść w tak zwane strefy i swobodnie określanie, która strefa jest nadzorowana (czuwa). Zadziałanie którejś z czujek (naruszenie wejścia) takiej grupy, może spowodować alarm. Centrala ma z reguły możliwość określania, które ze stref mogą w danej chwili czuwać. Dzięki temu istnieje możliwość załączenia czuwania tylko jednej strefy, kilku lub wszystkich stref występujących w systemie. Czuwanie każdej ze stref może być wyłączane indywidualnie lub jednocześnie. W przypadku większych central alarmowych mamy do czynienia z partycjami. Są to grupy stref tworzących niezależny system alarmowy. Często na bazie jednej centrali alarmowej można stworzyć kilka takich grup.
1. Funkcje centrali alarmowej
- sygnalizowanie alarmów włamaniowych, napadowych, pożarowych, technicznych i pomocniczych,
- monitorowanie - przesyłanie na bieżąco szczegółowych informacji o wybranych zdarzeniach w chronionym obiekcie do stacji monitorujących,
- powiadamianie telefoniczne o alarmie - najczęściej komunikatem słownym, lub e-mailem
- odbieranie telefonów (funkcja zabezpieczona hasłem), które umożliwia:
- informowanie użytkownika o stanie systemu,
- sterowanie przez telefon niektórymi funkcjami centrali, zaprogramowanymi przez instalatora, - bieżący wydruk informacji o wszystkich lub wybranych zdarzeniach w systemie alarmowym na zewnętrznej drukarce,
- kontrola dostępu do pomieszczeń z drzwiami wyposażonymi w rygle elektromagnetyczne,
- symulacja obecności użytkowników lub różne inne czynności uruchamiane za pomocą rozbudowanego terminarza,
- kontrola poprawności działania poszczególnych elementów systemu alarmowego (zasilacze, akumulatory, okablowanie).
2. Właściwości użytkowe centrali
- obsługa za pomocą prostych manipulatorów LED lub manipulatorów LCD wyposażonych w tekstowy wyświetlacz ułatwiający użytkowanie systemu,
- definiowane przez instalatora opisy wejść i stref ułatwiające określenie źródła alarmu,
- zegar i data systemu służące do kontroli poprawności działania funkcji centrali zależnych od czasu rzeczywistego,
- możliwość wyświetlania stanu wybranych lub wszystkich stref,
- dostępne przeglądanie pamięci zdarzeń (np. alarmów, awarii) z tekstowym opisem zdarzenia (w tym miejsce, nazwa użytkownika i czas wystąpienia zdarzenia),
- sterowanie poszczególnymi częściami systemu z niezależnych klawiatur,
- sterowanie pojedynczymi wyjściami typu: przełącznik monostabilny, przełącznik bistabilny, przekaźnik telefoniczny.,
- sprawowanie nadzoru nad systemem za pomocą komputera,
- menu umożliwiające dostęp do szeregu funkcji użytkownika – wyboru dokonuje się poprzez akceptację odpowiedniej funkcji z listy wyświetlonej na ekranie manipulatora LCD,
- skróty klawiszowe ułatwiające wywoływanie często wykorzystywanych funkcji,
3. Obsługa centrali
Do obsługi systemu alarmowego zbudowanego na bazie centrali alarmowej wykorzystuje się głównie manipulatory LED i LCD. Ponadto niektóre centrale nadzorują czytniki kart zbliżeniowych lub kluczy magnetycznych, zamontowanych przy drzwiach w poszczególnych pomieszczeniach obiektu.
Przykładowe manipulatory systemu alarmowego Versa Satel
Manipulator LCD posiada ciekłokrystaliczny wyświetlacz z podświetleniem stałym lub czasowym. Podświetlenie czasowe jest wyzwalane przez naciśnięcie klawisza lub uaktywniane naruszeniem dowolnego wejścia (ustawienia serwisowe). Na wyświetlaczu manipulatora pojawiają się opisy zdarzeń i procesów wykonywanych w systemie. Manipulator może ponadto służyć do wskazywania bieżącego stanu wybranych linii lub stref. W czasie normalnej pracy wyświetlacz wskazuje aktualna datę i godzinę, może też wyświetlać na stałe nazwę manipulatora.
Pod wyświetlaczem umieszczonych jest zwykle 12 lub 16 klawiszy (podświetlanych podobnie jak ekran manipulatora) służących do:
- wprowadzania hasła,
- poruszania się po menu i wybierania odpowiednich funkcji z listy,
- wprowadzania danych do wywołanych funkcji.
Na manipulatorach są często umieszczone diody świecące LED pokazujące aktualny stan systemu. Najczęściej są to diody sygnalizujące:
- Alarm - informuje w danym momencie o działaniu sygnalizacji alarmu.
- Awaria - informuje o wystąpieniu sytuacji awaryjnej w systemie.
- Czuwanie - czuwanie załączono w części stref, lub gdy czuwają wszystkie strefy obsługiwane przez dany manipulator.
- Serwis - gdy centrala znajduje się w trybie serwisowym.
- Wejścia - diody wykorzystywane podczas przeglądania i testowania stanu wejść oraz ekspanderów.
- Zasilanie - wskaźnik zasilania sieciowego i stanu akumulatora.
Na niektórych klawiaturach znajdują się pary przycisków alarmowych, których działanie może być włączone przez instalatora podczas programowania centrali. Jednoczesne naciśnięcie i przytrzymanie dwóch odpowiednich przycisków spowoduje wywołanie alarmu pożarowego, alarmu wezwania pomocy lub alarmu napadu. Do stacji monitorującej jest wówczas wysyłany specjalny kod raportujący.
4. Hasła i użytkownicy
Dostęp do funkcji sterujących pracą centrali jest możliwy po podaniu odpowiedniego hasła (najczęściej od 4 do 8 cyfr). Zwykle stosuje się trzy podstawowe typy haseł.
Hasło serwisowe identyfikuje użytkownika (instalatora) o szczególnych uprawnieniach. Może on sterować wszystkimi strefami, może otwierać wszystkie drzwi kontrolowane przez centralę, ma dostęp do większości funkcji centrali. Instalator (wykorzystując hasło serwisowe) może wprowadzać i kasować administratorów, nadawać im nazwy i hasła oraz uprawnienia.
Hasło administratora to hasło użytkownika o najwyższych uprawnieniach. Istnieje na przykład funkcja odblokowująca dostęp serwisu (instalatora) do systemu poprzez hasło serwisowe. Funkcja ta jest zawsze dostępna dla administratora i niedostępna dla serwisu. Administrator może wprowadzić czas, przez jaki instalator będzie miał udostępniony system alarmowy. Inne uprawnienia administratora mogą być ograniczone przez serwis (instalatora). Administrator może mieć prawo wprowadzania nowych użytkowników do systemu. Hasło administratora nie powinno być używane codziennie (możliwość podejrzenia hasła). Do codziennej administrator powinien wprowadzić sobie hasło zwykłego użytkownika z zablokowanymi funkcjami „strategicznymi" . Głównym celem takiego postępowania jest ochrona dostępu do trybu serwisowego oraz możliwości dopisywania haseł przez osoby postronne.Hasło użytkownika oznacza pozostałe hasła wprowadzone do systemu przez administratorów i użytkowników. Hasła te są przeznaczone do codziennej obsługi systemu.
5. Czuwanie systemu
czuwanie jest podstawowym stanem, do którego centrala alarmowa została zaprojektowana. W tym trybie czujki podłączone do centrali kontrolują chroniony obiekt. Naruszenie chronionych stref jest sygnalizowane przez centralę wszelkimi dostępnymi (zaprogramowanymi przez instalatora) środkami. Centrala zwykle umożliwia indywidualne sterowanie czuwaniem każdej ze stref obiektu. Może czuwać tylko jedna strefa, kilka stref lub wszystkie strefy. Czuwanie każdej ze stref może być wyłączane indywidualnie (klawiatura strefowa, manipulator LCD), lub jednocześnie (manipulator LCD). Ponadto są możliwe są różne sposoby załączenia czuwania w strefie.
Włączenie zwykłe występuje, gdy użytkownik wprowadza kod i w czasie trwania czasu na wyjście opuszcza obiekt przez określone drzwi naruszając linię opóźnioną. Jeśli system jest włączony w trybie zwykłym, to wszystkie linie włamaniowe włącznie z sypialnianymi (wewnętrznymi) są aktywne.
Włączenie obwodowe (bez linii wewnętrznych) polega na tym, że centrala nie reaguje na naruszenie wejść określonych przez instalatora jako wewnętrzne. Takie rozwiązanie umożliwia użytkownikowi pozostanie w obiekcie chronionym i równoczesne załączenie czuwania. Użytkownik wprowadza kod i w czasie trwania czasu na wyjście nie opuszcza obiektu przez wyznaczone drzwi z linią opóźnioną. Na zewnątrz obiekt jest normalnie strzeżony i system realizuje wszystkie zaprogramowane funkcje. Po zakończeniu czasu przeznaczonego zwykle na wyjście, linie wewnętrzne (sypialniane) są automatyczne blokowane, a system jest włączony w dozór w trybie obwodowym. Dzięki temu użytkownik pozostając w budynku może swobodnie poruszać się w wyznaczonych pomieszczeniach.
Włączenie bez czasu na wejście jest realizowane podobnie jak w poprzednim przypadku, dodatkowo wejścia opóźnione działają jak natychmiastowe. Czas na wejście umożliwia zwykle użytkownikowi wejście do chronionego obiektu bez wywoływania natychmiastowego alarmu. Po zakończeniu czasu na wyjście linie wewnętrzne (sypialniane) są automatyczne blokowane. Wejście do obiektu drogą chronioną linią opóźnioną spowoduje natychmiastowy alarm.
Podczas wyłączania czuwania należy wejść do budynku wyznaczoną drogą. Po przekroczeniu linii opóźnionej (np. czujka magnetyczna w drzwiach) system rozpoczyna odliczanie czasu na wejście. W celu wyłączenia centrali należy na klawiaturze wprowadzić odpowiedni kod użytkownika. Poprawny kod musi być wprowadzony, zanim upłynie czas opóźnienia. Wejście do obiektu drogami chronionymi liniami bez opóźnienia spowoduje natychmiastowy alarm.
6. Alarmy
System może sygnalizować alarm reagując na różne sytuacje jakie zaistniały w chronionym obiekcie. Do podstawowych typów alarmów sygnalizowanych przez centralę należy zaliczyć:
- Alarm włamaniowy - sygnalizowany po naruszeniu wejścia w strefie, w której załączono czuwanie. Naruszenie „wejścia opóźnionego” startuje odliczanie czasu opóźnienia, a po tym czasie, gdy czuwanie nie zostanie wyłączone, uruchamia alarm.
- Alarm pożarowy - wyzwalany przez czujki pożarowe, z klawiatury lub w inny sposób (np. przycisk pożarowy).
- Alarm sabotażowy - wyzwalany naruszeniem w instalacji alarmowej któregoś ze styków antysabotażowych (obudowy czujek, modułów), uszkodzeniem okablowania, itp.
- Alarm napadowy - wyzwalany z klawiatury lub w inny sposób ustalony przez instalatora (np. przycisk napadowy).
- Alarm pomocniczy - wyzwalany z klawiatury (np. wezwanie pomocy medycznej) lub w inny sposób ustalony przez instalatora (np. pilot lub przycisk).
- Alarm techniczny - wyzwalany przez różnego rodzaju specjalistyczne czujniki.
Sposób sygnalizacji poszczególnych alarmów może być różny i jest ustalany przez instalatora systemu alarmowego. Po wystąpieniu kryterium alarmu mogą być uruchamiane przyłączone do centrali sygnalizatory optyczne i akustyczne. Sygnały alarmowe bądź ostrzeżenia o awarii systemu mogą być transmitowane do stacji monitorującej, użytkownika lub konserwatora systemu. W przypadku tzw. czuwania cichego sygnalizacja może być realizowana tylko dźwiękiem lub komunikatem w manipulatorze. System alarmowy może powodować także zadziałanie różnych urządzeń zewnętrznych.
Transmisja sygnałów alarmowych poza teren obiektów objętych ochroną może być wykonana przewodowo (powiadamianie telefoniczne gsm) lub bezprzewodowo (fale radiowe). Wbudowany w centralę komunikator telefoniczny (dialer) umożliwia przekazanie informacji o alarmie linią telefoniczną pod dowolny numer telefonu. Przekazany komunikat może zostać dostosowany odpowiednio do rodzaju alarmu (instalator systemu może zainstalować odpowiednie syntezery mowy, pozwalające odtworzyć nawet kilkanaście komunikatów). Kogo i w przypadku jakiego alarmu powiadomi centrala określa instalator, programując odpowiednie numery telefonów i określając zasady powiadamiania. Każdemu numerowi telefonicznemu jest nadawany numer porządkowy, określający kolejność wybierania numeru w akcji alarmowej. Podczas akcji alarmowej telefon jest odłączany od linii telefonicznej. W trybie alarmowania dialer dokonuje połączenia z każdym z wprowadzonych do pamięci numerów telefonów, następnie generuje sygnał akustyczny lub komunikat słowny (jeśli zastosowano syntezer mowy). Następnie cała procedura jest powtarzana aż do czasu powiadomienia wszystkich abonentów z ustalonej listy połączeń. Większość central posiada wbudowany dialer, do innych można dołączyć urządzenie zewnętrzne.
Centrala może również przekazać informację w postaci komunikatu słownego o braku zasilania 230V. Sytuacja taka jest poważnym zagrożeniem dla chronionego obiektu i systemu alarmowego, dlatego też informacja o niej jest potraktowana na równi z informacjami o alarmach. Osoba, do której telefonuje centrala, może potwierdzić odebranie komunikatu.
7. Inne funkcje wykorzystujące linię telefoniczną
Często centrala alarmowa ma możliwość odpowiadania na telefon i przekazywania informacji o stanie systemu. Można też, wykorzystując telefon, wywołać pewne funkcje sterujące. Każdy ze zwykłych użytkowników może mieć zaprogramowane hasło telefoniczne (nie należy mylić go z hasłem potwierdzającym odbiór powiadomienia o alarmie). Centrala rozpoznaje użytkownika systemu po tym haśle i udostępnia informacje o stanie stref (czuwanie, alarmy), do których ma on dostęp. Użytkownik może sterować również stanem wyjść przekaźnikowych centrali, które są zaprogramowane jako „przekaźniki telefoniczne”.
Jeśli w systemie alarmowym wykorzystywane są funkcje komunikatora telefonicznego centrali, linia miejska doprowadzona do obiektu dołączona jest bezpośrednio do centrali, natomiast wszystkie telefony za centralą. Z tego powodu, gdy centrala korzysta z linii telefonicznej, w telefonach dołączonych za centralą nie słychać żadnych sygnałów. Sytuacja taka może występować często w systemie wielostrefowym, w którym włączono monitoring. Jest to specjalny rodzaj powiadamiania przeznaczony do przesyłania informacji o stanie obiektu do agencji ochrony. Działa on niezależnie od powiadamiania użytkownika. Należy pamiętać o tym, że centrala przejmując linię telefoniczną w celu przekazania informacji o nowym zdarzeniu rozłączy połączenie, jeśli akurat prowadzimy rozmowę. Połączenia takie nie trwają jednak długo (w zależności od wybranego formatu przesyłania danych trwają od kilku do kilkudziesięciu sekund). Szczególną uwagę należy zwrócić na ilość komunikatów przesyłanych do stacji monitorującej. Duża liczba zdarzeń, o których centrala informuje stację, nadmiernie obciąża linię telefoniczną i może utrudnić wysłanie istotnych informacji z punktu widzenia bezpieczeństwa obiektu oraz ludzi w nim przebywających.
Inną funkcją, przy której centrala zajmuje linię telefoniczną, jest programowanie przez telefon („downloading”). Funkcja ta może być inicjowana przez serwis drogą telefoniczną. W trakcie wymiany danych z komputerem serwisu, linia telefoniczna może być długo zajęta.
8. Zasilanie centrali alarmowej
Zasilanie centrali powinno odbywać się z dwóch niezależnych od siebie źródeł, tj. podstawowego (sieć energetyczna) i źródła rezerwowego. Źródłem zasilania rezerwowego są bezobsługowe szczelne akumulatory kwasowo-ołowiowe (SLA). Każde z tych źródeł powinno gwarantować poprawną pracę centrali we wszystkich fazach jej działania. Akumulator rozładowany powinien być niezwłocznie doładowany. Przełączanie źródeł zasilania systemu odbywa się automatycznie i nie powoduje zakłóceń. Ponadto należy pamiętać, że nie można wykorzystywać źródeł zasilania systemu alarmowego do równoczesnego zasilania innych urządzeń elektrycznych.
Akumulator 7,2Ah - 12V Europower
Centrala alarmowa jest tylko jednym z elementów systemu alarmowego, działa w otoczeniu wielu urządzeń i sprawność każdego z nich decyduje o sprawności całego systemu. Dlatego też, wskazane jest regularne testowanie działania całego systemu i każdego z jego elementów przez instalatora, który system założył.
Do góry ▲